Kayıt Dışı İstihdam Nedir

İşverenler, işçiler veya kendi hesabına çalışanlar özellikle vergi, sigorta primi vb. mali yükümlülüklerden kaçınmak, bürokratik işlemlerden kurtulmak amacıyla kayıt dışı ekonomik faaliyette bulunmakta ve elde ettikleri geliri kayıt dışında bırakmaktadırlar

Kayıt Dışı İstihdama Neden Olan Etkenler

1) Mali ve Ekonomik Nedenler
• Rekabet etmek için maliyetleri azaltma isteği,
• Esnek çalışma biçimleri,
• Enflasyon gibi ekonomi değişmeler,
• Gelir dağılımın adaletsiz olması,
• İşsizlik,
• Küçük ve orta ölçekli işletmelerin genel ekonomi içerisindeki payının yüksek olması.
2. Hukuki Nedenler
• Yasaların basit ve açık olmaması,
• Çalışanların bu konudaki hak ve yükümlülüklerini bilmemesi,
• Cezaların caydırıcı olmaması.
3. Sosyal ve Kültürel Nedenler
• İşgücünün eğitim düzeyinin düşüklüğü,
• İşsizlik korkusu,
• Sosyal güvenlik konusundaki bilinç yetersizliği.

Kayıt Dışı Çalışmanın ve Çalıştırmanın Olumsuz Sonuçları

1) Çalışanlar açısından

• Kişilerin yeterli sağlık yardımı alamamalarından dolayı hastalık vakalarının artması,
• İş kazası veya meslek hastalığı, analık durumlarında hak ve yardımlardan faydalanamamaları,
• Kısa vadede yeterli sağlık yardımı alamamalarından dolayı hastalık vakalarının artış göstermesi ve uzun vadede de, daha doğrusu, çalışamaz duruma gelindiğinde emekli aylığı alınamadığından fakirliğin ortaya çıkması,
• Kişilerin uzun vadede emekli olamaması ve ölüm halinde eş ve çocuklara aylık bağlanamamasıdır.
• Gelir dağılımında adaletsizlik ve sendikal haklarsan yoksun kalma.

2) İşverenler açısından

• Özellikle firmalar açısından primi ödeyenlerle ödemeyenler arasında haksız rekabete neden olması.

3) Devlet açısından

• Her şeyden önce Devletin prim kaybına neden olması,
• Sosyal güvenlik açıklarını artırması,
• Sosyal güvenlik açıklarını kapatmak için bütçeden transfer yapılması ve bütçe açıklarını artırması,
• Gelecek nesillerin sosyal güvenlik sisteminden kaynaklanan yükleri taşımak zorunda kalmaları ve sistemden yeterli düzeyde faydalanamamaları,
• Gelir dağılımında adaletsizlikler,
• Toplumun ahlaki dejenerasyonuna sebep olmasıdır

Çalışanlara Sağlanan Haklar

Sosyal güvenlik sistemimizde 3 ana sigorta olup, çalışanlara;

• Kısa vadeli sigorta kolundan, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık ve analık hallerinde iş göremezlik geliri bağlanması, geçici iş göremezlik ödeneği, doğum yardımı verilmesi,
• Uzun vadeli sigorta kolundan yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı bağlanması,
• Genel sağlık sigortasından sağlık yardımları, sağlanmaktadır.

Kayıt Dışı / Sigortasız Çalıştırıldığını Öğrenme Yolları

Sigorta primlerinin işveren tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiği 7 gün 24 saat, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” aranarak öğrenilebilir.

Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu
www.sgk.gov.tr